Europejska Współpraca Terytorialna
w województwie śląskim na lata 2014-2020

Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jest instrumentem prawnym wprowadzonym przez prawo wspólnotowe, pozwalającym na tworzenie sformalizowanych grup przez podmioty publiczne z różnych państw członkowskich w celu ułatwienia współpracy terytorialnej.

EUWT wyposażone jest w osobowość prawną, a w konsekwencji również w pełną zdolność do czynności prawnych w rozumieniu poszczególnych systemów prawa krajowego. Oznacza to, że EUWT może nabywać i zbywać ruchomości i nieruchomości, a nadto przysługuje mu możliwość zatrudniania pracowników i występowania jako strona w postępowaniu sądowym.

Celem Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej jest usprawnienie i promowanie współpracy transgranicznej, ponadnarodowej i międzyregionalnej. Członkami EUWT mogą być:

• państwa członkowskie,
• samorządy regionalne lub lokalne,
• stowarzyszenia,
• każdy inny organ prawa publicznego.

EUWT umożliwia stowarzyszanie samorządów różnych państw członkowskich bez konieczności podpisywania uprzednio międzynarodowych umów, ratyfikowanych przez narodowe parlamenty. Jednak państwa członkowskie muszą wyrazić zgodę co do uczestniczenia potencjalnych członków w działaniach na ich terytorium.

EUWT TRITIA

 Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej TRITIA (EUWT TRITIA) zostało założone w dniu 25 lutego 2013 r. decyzją Ministra Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Decyzja o utworzeniu EUWT TRITIA została podjęta w 2009 roku przez liderów Samorządów z Kraju Morawsko-Śląskiego (Cz), Województwa Opolskiego (PL), Województwa Śląskiego (PL) i Samorządowego Kraju Żylińskiego (SK), na podstawie której podjęto kroki w celu powołania Ugrupowania. Decyzja przywódców była oparta na pozytywnych doświadczeniach współpracy transgranicznej, międzyregionalnej oraz wpływów tej współpracy na jakość życia mieszkańców obszarów przygranicznych.

Usytuowanie EUWT TRITIA na osi korytarza transportowego Bałtyk- Adriatyk otwiera nowe możliwości inwestycje i stworzenia więzi międzyregionalnych. Na terenie Ugrupowania znajduje się siedem uniwersytetów, wysokorozwinięte szkolnictwo wyższe oraz środowisko sprzyjające innowacyjności i działalności badawczo – rozwojowej. Ze względu na relacje między różnymi podmiotami na terytorium EUWT TRITIA, a także uwagi na wspólne wyzwania, istnieje ogromny potencjał dla zwiększenia intensywności, systematyzacji i wielostronnej współpracy partnerskich regionów.

EUWT TRITIA było założone w celu usprawnienia i promowania współpracy transgranicznej, ponadnarodowej i międzyregionalnej między jej członkami głównie dla wzmocnienia spójności ekonomicznej i społecznej, w szczególności poprzez realizację projektów i programów współpracy terytorialnej z następującymi celami:

1. ułatwienie codziennego życia mieszkańców polsko – czesko – słowackiego pogranicza

2.  zapewnienie transgranicznej spójności na poziomie całego obszaru

3. realizacji projektów strategicznych w celu wspólnego rozwoju obszaru.

Dla realizacji powyższych założeń EUWT TRITIA wykonuje zadania mające na celu identyfikację, promowanie i realizację programów, projektów wspólnych inicjatyw współpracy terytorialnej w czterech głównych obszarach:

1. transport
2. gospodarka
3. ruch turystyczny
4. energetyka ukierunkowana na odnawialne źródła energii

i pięciu obszarach dodatkowych:

1. kultura,
2. ochrona środowiska,
3. kapitał ludzki, edukacja i współpraca szkół wyższych, szkolenia w tym ścisłej współpraca z uczelniami,
4. współpraca z instytucjami publicznymi, a także realizacja wymiany doświadczeń i staży międzynarodowych,
5. sport

Biorąc pod uwagę strategię Europa 2020 oraz polityki spójności UE w okresie programowym 2014-2020, EUWT TRITIA koncentruje się na identyfikacji, promowaniu i wdrażaniu programów, projektów i wspólnych działań w ramach współpracy terytorialnej w następujących obszarach:

1. wspieranie przedsiębiorczości, MŚP i handlu transgranicznego
2. ochrona zasobów naturalnych i dziedzictwa kulturowego oraz zapobieganie zagrożeniom
3. wspieranie wspólnej ochrony dziedzictwa kulturalnego
4. wspieranie powiązań między obszarami miejskimi i wiejskim
5. zmniejszanie izolacji poprzez poprawę dostępu do usług i sieci transportowych, informacyjnych i komunikacyjnych, a także systemów i urządzeń dostarczania wody i energii oraz gospodarki odpadami o charakterze transgranicznym,
6. promowanie współpracy i tworzenie sieci podmiotów działających w obszarze konfiguracji, w celu skutecznego wykorzystywania wspólnej infrastruktury w sektorach takich jak ochrona zdrowia, kultura, turystyka i edukacja,
7. promocja współpracy, w tym administracyjnej i prawnej, między mieszkańcami i instytucjami na terenach przygranicznych.

Z początkiem 2018 roku w Europejskim Ugrupowaniu Współpracy Terytorialnej TRITIA nastąpiły zmiany. Ugrupowanie opuścił jednej z członków założycielskich – Województwo Opolskie. Nie wpłynęło to znacznie na realizację założonych celów, obecnie przedstawiciele Województwa Śląskiego, Kraju Morawsko-Śląskiego, a także Samorządowego Kraju Żylińskiego zrzeszeni w ramach EUWT TRITIA, kontynuują współpracę. W 2018 roku zostało złożonych kilka ciekawych projektów, pozostałe są sprawnie realizowane.

Przykładem jest projekt badawczy, diagnozujący jakość powietrza na terytorium Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej TRITIA.  Projekt ten nosi tytuł „AIR TRITIA,” jest dofinansowany przez program Interreg Europa Środkowa, a realizowany z udziałem uniwersytetów, centrów badawczych z kilku większych miast w obszarze przygranicznym.

Podobnie projekt „TRANS TRITIA”, w którym instytuty badawcze pracują nad możliwościami połączenia i poprawy wszystkich rodzajów transportu (drogowego, kolejowego, wodnego) na terytorium działania EUWT TRITIA jest wspierany również przez program Interreg Europa Środkowa.

Interesującym projektem jest „Digitalizacja 3D obiektów historycznych” realizowanym na terenie kraju Żylińskiego oraz województwa śląskiego. W ramach tego projektu zostaną opracowane e-narzędzia: 3D, 2D, AIR View, efilmy, narzędzie umożliwiające wirtualne zwiedzanie.

Wśrod projektów edukacyjnych realizowanych na terytorium Polski, Słowacji i Czech na uwagę zasługuje projekt, w ramach którego przeprowadzono kursy języka słowackiego w Bielsku-Białej oraz Cieszynie, a także kursy języka polskiego dla uczestników z Żyliny i Czadcy, skierowane do przedstawicieli instytucji i organizacji pozarządowych.

W maju 2018 r. EWUT TRITIA rozpoczęła realizację projektu skierowanego do osób starszych zamieszkujących Domy Pomocy Społecznej i Domy Spokojnej Starości z terenów Polski, Czech i Słowacji pn. "Seniorzy bez Granic. Wyszehradzka kooperacja na rzecz integracji seniorów". Projekt przewiduje organizację arteterapeutycznych warsztatów skierowanych do seniorów, a także organizację szkoleń metodą PAC (ang. Possitive approach to care) dla osób sprawujących opiekę nad osobami zmagającymi się z demencją. Działania te są częścią projektu dofinansowanego przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki.

W 2019 r. EUWT TRITIA uzyskało również dofinansowanie na realizację dwóch projektów, pośrednio lub bezpośrednio dotyczących pracy z seniorami, także tymi zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Ruszają one od czerwca 2019 r.

• Mikroprojekt pn. Dostępność na plus, 60+! Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze dostępne dla seniorów, realizowany jest w ramach programu Interreg Polska – Słowacja. Celem projektu jest przygotowanie pracowników kadr kultury/dziedzictwa narodowego i przyrodniczego do wdrożenia specjalistycznych narzędzi pracy z seniorami i osobami niepełnosprawnymi, co przysłuży się ochronie, rozwojowi i promocji walorów kulturalnych/przyrodniczych w obszarze transgranicznym. Pośrednim celem projektu jest udostępnienie miejsc kulturalnych i turystyczno-przyrodniczych dla osób w wieku 60+, także tych, zmagających się z dysfunkcjami zdrowotnymi.
• W ramach Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiero zrealizowany zostanie projekt pn. Wyszehradzka kooperacja na rzecz pracy z seniorami. Opiera się on na zewnętrznym wsparciu dla instytucji świadczących opiekę nad osobami starszymi - Domami Spokojnej Starości i Domami Pomocy Społecznej z obszarów przygranicznych Polski, Czech i Słowacji.

Więcej informacji na temat działań Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej TRITIA znajduje się na oficjalnej stronie ugrupowania: www.egtctritia.eu/pl/

Posiedzenia Rady Nadzorczej i Walnego Zgromadzenia

16 maja 2019 r. w siedzibie EUWT TRITIA w Cieszynie miały miejsce posiedzenia Rady Nadzorczej i Walnego Zgromadzenia. W spotkaniach udział wzięli Erika Jurinová – Przewodnicząca Samorządowego Kraju Żylińskiego, Jan Krkoška Wice Hejtman Kraju Morawsko-Śląskiego, Ján Pavlik - dyrektor Urzędu Samorządowego Kraju Żylińskiego, Barbara Szafir - Zastępca Dyrektora Wydziału Rozwoju Regionalnego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego, Aleksandra Monsiol-Szatkowska – Dyrektor Wydziału Gospodarki i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego oraz Marta Sláviková - dyrektor EUWT TRITIA. Było to pierwsze posiedzenie organów Ugrupowania w 2019 roku.

Głównym tematem obu posiedzeń było podsumowanie działań i budżetu EUWT TRITIA za rok 2018. Marta Sláviková, dyrektor Ugrupowania przedstawiła roczne sprawozdanie z działalności EUWT TRITIA oraz roczne sprawozdanie finansowe za rok 2018. Członkowie Walnego Zgromadzenia udzielili dyrektor organizacji absolutorium za poprzedni rok.

W drugiej części spotkania miała miejsce dyskusja na temat planu działań EWUT TRITIA na rok 2019 oraz na kolejne lata, jak i kierunków realizacji przedsięwzięć Ugrupowania i aktualizacji jego strategii.

W trakcie posiedzenia Walnego Zgromadzenia, uczestnikom spotkania zostały zaprezentowane dotychczasowe rezultaty i przyszłe działania projektu AIR TRITIA, który jest jednym z kluczowych przedsięwzięć dla regionu przygranicznego, realizowanym przez EUWT TRITIA.

Spotkania zakończyły się dyskusją na temat planu działań EWUT TRITIA na rok 2019 oraz na kolejne lata.